رویکرد تربیت قرآنی در مجتمع آموزشی دخترانه بشری کرج

راهبردهای تربیت قرآنی

مهمترین برنامه ریزی راهبردی، برای تعالی فرهنگ اصیل اسلامی، تبیین اعتدال فرهنگی و تحقق فرهنگ مشترک، در بستراعتدال فرهنگی است، که برای رسیدن به آن، باید آموزشهای اسلامی ناظر به آن را، به دقت فهمید و با ظرافت، به رفتار تبدیل کرد.

۱- اعتدال

یکـی از راهـبردهای تربیـتی خطیر اسـلام، راهبرد اعتدال است، که بر اساس آن، به همه ابعاد و شؤون زنـدگی انسان، توجـه میشود و بر مبـنای آن، حدود و اندازه ها، مراعات میگردد؛ بنابراین هیچگونه حقی، تضییع نمیشود؛ زیـرا، گاهـی در عـمل به تکالیـف، تزاحـم، به وجود مـی آید و گاهـی، حق تکـلیفی در معـرض تباه شـدن قرار میگیرد. در این شرایط، باید به گونه ای رفتار شود، که حق هیچکـدام از تکالیـف، از میان نرود. این ملاحظه و دقت، اعتدال نام دارد، که حد فاصل میان افراط و تفریط و نقطه  تعادل و توازن آدمی است. اعتدال دارای جنبه های مختلف فردی، اجتماعی و نظایر آن است، که لازم است، در تبیین راهبرد اعتدال، شرح داده شوند.

۱-۱(عبادت و بندگی)

از مهمترین عرصه های نیازمند اعتدال از منظر اسلام، ساحت عبادت و معنویت است، که لازم است در آن، شرایط عینی، ملاحظه شود و ظرفیت و توانایی عامل، مدنظر قرار بگیرد. این، یک معیارصریح و روشن، در كل آموزه های دینی است و در آیات متعددی از قرآن کریم، به آن توجه شده است.

«لا يكُلفَُِّ اللهَُّ نفَْسًاإلَِّاوُسْعَهَا »( بقره286)

خداوند، به هر انسانی، تنها به اندازه توانش تکلیف کرده است.

«عَلىَ الموُْسِعِ قَدَرُهُ وَعَلىَ المُْقْترقدََرُه »(بقره 236)

توانگر به اندازه توانش و کم توان نیز، به میزان تواناییش.

«وَمَا جَعَلَ عَلَيْكمْ فىِ الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ »(حج 78)

خداوند، در دین برای انسان حرج و تنگنا، قرار نداده است.

امیرمؤمنان علی علیه السلام به فرزندش میفرماید: فرزندم! در عبادت، معتدل باش و عبادتی مداوم و متناسب با توانت، انتخاب کن.

انسان، نباید با بی توجهی به این قاعده، از عبادت بیزاز شود و از هدف بازماند.

امیرمؤمنان علی علیه السلام در نامه اش به امرای بلاد، فرموده است:  نماز جماعت را، به اندازه ی توان ضعیف ترین مردم، اقامه کنید، و مواظب باشید، با بی توجهی به آن، فتنه به وجود نیاورید و انسجام و تعادل نمازگزاران را، به هم نریزید.  توجه و دقت، نسبت به رعایت این نکته، نشان از جایگاه والا و نقش جدی این راهبرد، در تربیت انسان و نیل او به کمال و تعالی دارد.

۲-۱ اقتصاد و معیشت

از دیگر یکی دیگر از ساحات محتاج به اعتدال، به حوز هی گفتار اختصاص دارد.ساحات نیازمند اعتدال در آموز ه های اسلامی، عرصه ی بهر هبرداری از طیبات الهی است. در این بخش از آموز ه ها، توجه و دقت، عقلانیت، اخلاق، انداز ه نگه داشتن و ملاحظه ی ظرفیتها، توصیه شده است. خداوند میفرمایند:

«كلوُُا مِن طيَبِّاَتِ مَا رَزقَنْاَكمُْ وَلَتطَغَْوْا فيِهِ »(طه 81)

از طیبات الهی بهره بگیرید و از طغیان، پرهیز کنید. طغیان، به معنای تجاوز از حدّ و تعدی به حدود الهی است.

خداوند، در توصیف «عِباَدُالرَّحْمَن»میفرمایند:

«وَ الذَِّينَ إذِاأنَفَقُوا لمَْ يسُِْرفوُا و لَمَْ يقَْتروُُا وَ كاَنَ بيَنْ ذَاَلكَِ قوََامًا »(فرقان63)

بندگان متعادل خداوند، کسانی هستند، که در بخشش، معتدلند؛ بنابراین،
بیش از توان خویش، عملی را بر خود، تحمیل نمیکنند و از امساک نیز، پرهیز می نمایند

۳-۱ گفتار و اخلاق

یکی دیگر از ساحات محتاج به اعتدال، به حوز ه گفتار اختصاص دارد.

«يأَيَهاَُّ الذَِّينَ آمنَوُا اتقَّوُا اللهََّ وَقوُلوُا قوَلًْ سدَيِداً »(احزاب70)

در این آیه از مؤمنان خواسته شده است، با رعایت حدود الهی، از آن، بهره گیرند، رعایت اعتدال در گفتار و بیان سخن درست و معتدل است.

اخلاق ستوده، از مظاهر رحمت الهی بوده و خداوند، آن را در قرآن، به پیامبرش بشارت داده است.

«فَبِمَا رَحْمَهًٍْ مِّنَ اللَّهِ لنِتَ لهَُمْ لَوَْ كُنتَ فَظاًّ غَلِيظَ القَْلْبِ لانَفَضُّوا مِنْ حَوْلكِ »(آل عمران159)

این نشانه رحمت الهی است، که با مردم نر مخو هستید. اگر درشت خوی و سنگدل بودی، بی شک، از اطرافت پراکنده میشدند.

۴-۱عقیده و موضع گیری

رعایت اعتدال در موضع گیر ی های اعتقادی و دوری از غلو و مبالغه، یکی دیگر از ساحات مهم تربیتی در اعتدال فرهنگی است، که در قرآن و حدیث بر آن تأکید شده است.

«قلُْ ياَ أهَْلَ الكِْتاَبِ لَتغَْلوُا فىِ دِينِكُمْ »(مائده77)

در این آیه، خداوند، مردمان را از غلو، که نقطه مقابل اعتدال است، نهی کرده است.

سلوک اعتدالیِ روش اهل بیت علیهم السلام است، که جملگی، از غلو و عدم اعتدال، بیزار وگریزا نند.

۲-عمل گرایی و خو دسازی

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«كوُنوُا دعُاَهْ للِناَّس بغَِيْر ألَسِْنتَكِمُْ ليَِروَْا مِنكْمُُ الوَْرَعَ وَ الِاجْتهِاَد وَ الصَّلهًََْ وَ الخَْيْر فإَنَِّ ذلَكَِ داَعِيهًٌَْ»

مردم را، غیر زبانی و تنها با عمل، به راه خدا دعوت کنید؛ تا مردم، ورع، اجتهاد، نماز و کارهای خیر شما را، با چشم خود مشاهده کنند و با این روش، به سوی خوبی ها و درستی ها، دعوت شوند.

۳-خدا محوری و مردم داری

خدامحوری، راهبردی تربیتی و اصلی اساسی است و سایر اعتقادات، همه، فرع آن به شمار می آیند. اخلاق پسندیده، در آن فضا، رشد می کند و اعمال صالحه نیز، از آن اصل نشأت می گیرد.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در نامه اش به مالک اشتر اینگونه می نویسد:

این سه کار را، محبو بترین کارهایت، قرار بده؛کاری که در توجه به حق، معتد لترین و در عدالت و برابری اجتماعی، فراگیر ترین و در جلب رضایت عمومی،جامع ترین باشد. حضرت، در این نامه، مردم را ستون دین و ناظر بر حکومت و معیار صالح بودن حاکمان،توصیف کرده است(نامه53 نهج البلاغه)